SAN MARTIÑO. O DESTRUCTOR DAS MÁMOAS (II).

Na entrada anterior vimos como a imaxe de San Martiño, o santo destructor de mámoas, cumpría penitencia presidindo a entrada dun museo no que se conservan as pedras de culto dos nosos antergos (mámoas, petróglifos e outras pedras dos “mouros”).

Desta volta veremos como os veciños da Parroquia de San Martiño de Tameiga (Mós), contrariando os postulados do seu patrón, fixeron todo o posible para conservar dúas das chamadas Mámoas do Rebullón.

Unha grande Necrópole Megalítica.

As Mámoas do Rebullón, un total de seis catalogadas, pertencen a unha grande Necrópole Megalítica que Abad Gallego definiu como Peinador-Galiñeiro. Pero que podería xuntarse cos campos de mámoas de Monte Penide (Redondela) e O Vixiador (Candeán-Lavadores-Vigo) se non fóra pola construción do aeroporto, que cortou esta continuidade. A liña que forma esta grande necrópole estableceu os límites municipais entre Vigo e Mós.

A principios do s. XXI, as obras do Intercambiador Rebullón-Fronteira Portuguesa na AP-9 provocaron a intervención de urxencia sobre dúas destas mámoas (GA-36033027 e GA-36033028) antes de que o trazado da autovía as fixera desaparecer para sempre.

Territorio Cultural.

Non estaba previsto conservalas pero a Comunidade de Montes presionou á administración para que os chantóns destes dous dolmens quedaran en Mós e ofreceron a casa común da Parroquia, o centro social que eles chaman “Territorio Cultural As Pedriñas”, para reubicalos e conservalos.

Foto: Entrada ao Centro social "As Pedriñas" (Territorio Cultural).

Foto: Nada máis entrar no Territorio Cultural, á dereita, atoparemos os túmulos detrás dun panel que indica algunhas das súas características.

 

Foto: Unha das mámoas (a máis grande) reubicada no Territorio Cultural.

Foto: Detalle da outra mámoa, máis pequena e sen corredor.

Foto: Detalle do panel informativo.

As Pedriñas.

O topónimo do lugar, “As Pedriñas”, xa predice unha concentración de pedras inusual, ou cando menos a existencia dunhas pedras peculiares que serviron de referencia para nomear este outeiro. Fóra do recinto do Centro Cultural, na “adecuación” da área recreativa, están as outras catro mámoas catalogadas.

Ademais do Territorio Cultural e da área recreativa coas seis Mámoas do Rebullón, este outeiro ofrece unha das mellores vistas á ría de Vigo e Illas Cíes.

Malia ser unha das actuacións culturais máis salientables no ámbito municipal, o Concello de Mos, coma San Martiño, parece mirar para outro lado e non promociona a visita a este conxunto nin promove a conservación das outras catro mámoas para futuras xeracións.

Foto: Unha das mámoas detrás da pista deportiva na área recreativa.

E coma sempre vai haber quen diga que eu (…), transcribo aquí a opinión que Xosé Couñago deixou no seu blog xa hai varios anos:

               “Dende aquí instamos ao concello de Mos para que se responsabilice da súa conservación e adecuada posta en valor. Os colectivos privados, como é o caso deste centro cultural, poden saber máis ou menos como actuar para a súa conservación, mais son as administracións -comezando pola local, que é a principal implicada- as que deben aplicar todas as medidas que están ao seu alcance para velar pola súa correcta protección. Neste caso vese claramente que non é así. Este concello non é o único caso que padece: máis grave é o dos restos dos dolmens destruídos que hai dentro do Mercantil, en completo abandono e sen ningún tipo de medidas adopadas ata a actualidade.”

http://xosecounhago.com/?p=116


Aínda que moitas desapareceron baixo o urbanismo descontrolado, a Gran Necrópole Peinador-Galiñeiro ten alomenos 30 mámoas catalogadas. É un gran recurso turístico e cultural pero precisa uns coidados que non recibe.

O Sendeiro das Greas (GR-58) percorre esta necrópole dende que sae de Vigo en Zamáns entrando en Mós por Erville, pasando polo alto da cruz, o Campus Universitario, o Mercantil, parque forestal de Bembribe - As Pedriñas, Puxeiros e ata Peinador.

Lamentablemente faltan máis indicadores, máis información e a posta en valor deste patrimonio.

Foto: A chamada "Mamoa do Mercantil" dentro do recinto facendo de rotonda.
Dende o camiño, durante unha visita organizada pola A.C. Festa da Prehistoria.

Foto: Os chantóns da mámoa destruída dentro do Mercantil para facer as pistas deportivas.
Neste caso, facendo tarefas de contención do peche deste recinto privado.

Foto: Ao outro lado do camiño está o resto da mámoa cortada polo camiño que pasa por detrás do Mercantil.

Foto: Unha visita organizada pola A.C. Festa da Prehistoria enriba doutra destas mámoas chamadas "do Mercantil".

Seguiremos falando de culto ás pedras e tamén de pedras asoballadas...

...pero ser botarlle a culpa de todo a San Martiño. 

SAN MARTIÑO, O DESTRUCTOR DAS MÁMOAS (I)

Onte foi San Martiño e non comin castañas, cousa cáseque obrigada.

Onte fun a Pontevedra e pasei polo museo provincial, para min, visita cáseque obrigada.

Como adorador das pedras teño esa debilidade pero cando cheguei xa faltaba pouco para o peche, quedaban 20 minutos, e dubidei,…entro ou non entro?

Dende a rúa ollei para o edificio Sarmiento e na segunda pranta mirei un tímpano románico que estaba a chamar por min. Parecía estar a cumprir a función para a que fóra feito, presidir a entrada dun edificio.

Xa dentro, e dende os pasillos interiores, vin algunhas das pezas que están en proceso de restauración. Que o público poida ver dende arriba o interior destes talleres é un atractivo máis que ofrece o novo edificio.

Subín correndo ao segundo andar para ver a nova disposición da sala de arqueoloxía e sorprendeume porque mellorou moitísimo dende a última vez que estivera alí.

Quixen facer un repaso rápido ás pezas mosenses (1) pero antes de localizalas todas un garda de seguridade convidoume a marchar. Que mágoa non vir con máis tempo! Terei que voltar outro día!

Saín da sala por outra porta e topeime de frente co timpano románico que chamara por min dende a rúa. Dende dentro vese a cara interior da pedra que ten tallado un relevo ca imaxe dun bispo acompañado por uns anxos e outros personaxes menores máis difíciles de interpretar.

A miña sorpresa foi ver o que indicaba a cartela:

Apoteóse de San Martiño. Inicios do s.XIII, San Martiño de Moaña, Pontevedra.

Que casualidade, onte era o día de San Martiño! Lembrei entón que días atrás atopara unha referencia a este personaxe como "o santo destructor de dólmenes". Seguindo o exemplo do San Martín francés, o noso san Martiño, o Dumiense, tamén adicara grandes esforzos a loitar contra o culto ás pedras .

Non deixa de ser curioso que a imaxe do santo destructor de mámoas teña que estar hoxe nun edificio onde se restauran, conservan e valoran as mámoas, os petróglifos e outras pedras dos mouros(2).

Xa hai tempo, un mestre mouro díxome que as casualidades non existen e coma se fose un castigo, o San Martiño deste tímpano debe de sentirse coma no inferno, vendo que non acabou co culto ás pedras.

1- Pezas atopadas no actual concello de Mós (bustos de Xano e Vesta, materiais do castro de Torroso, epígrafes romanos de Louredo e Pereiras).
2- mouro/a: adorador das pedras, ser mítico da nosa mitoloxía que ten a orixe nos pobos que viviron en Galiza na prehistoria. 

AS PEDRAS FALAN DO SILENCIO CÓMPLICE e a Memoria do 36

Inscrición no monumento da Memoria do 36 en Mos.

Esta homenaxe en pedra foi impulsada pola Comisión pola Memoria e Dignidade do 36 en Mos

“En lembranza ós

Homes e Mulleres

asasinados pola senrazón

do fascismo franquista

 no Concello de Mos”.

Os Familiares das vítimas homenaxeadas -integrantes da comisión- decidiron este texto que quedou gravado na pedrafita central e serve para definir o conxunto escultórico. Este tería que ser o texto que acompañase a calquera reportaxe ou documento, tanto escrito coma gráfico, que se faga.

O monumento inaugurouse en setembro de 2008 co goberno bipartito (PSOE-BNG) e uns meses máis tarde o PP asaltou o concello. E digo asaltar por acurtar o relato,... As crónicas falan de transfuguismo, da presenza de porteiros de discoteca no pleno municipal e outras desventuras desta... democracia???.

Pasado un tempo, os novos dirixentes municipais do PP amosaron o que teñen na “súa” memoria e o que eles entenden por reparar a dignidade das vítimas e familiares, dándonlles un “agasallo” dentro deste libriño que publicou a Deputación de Pontevedra (a de Louzán) en 2013.

Foto: Portada do libro “Mos, o mellor agasallo”.

No interior hai unhas fotos do monumento, acompañadas dun texto que non só non repara, senón que, fire a dignidade de vítimas e familiares. Un texto que parece que tenta que os mosenses gardemos a nosa memoria do 36 doutro xeito, ao seu xeito:

 “Monumento ós Caídos do Franquismo”

Foto: en verdade teñen tan mala memoria? ou pretenden que teñamos outra?

¿¿¿Caídos??? Os libros de pedra deste monumento non poden estar calados porque representan a memoria daqueles homes e mulleres que non foron “caídos”!!!, foron asasinados!!!, arrincados das súas familias e despois de seren torturados, foron sentenciados sen seren xulgados.

Eu non sei se houbo unha man negra impoñendo este texto e como non podo asegurar con que intención fixeron isto terei que pensar que foi un erro. Pero aínda así,... non quedo tranquilo! Se foi un erro a cousa é máis grave do que parecía!!!
Deberían tomarse en serio a reposición da Memoria Histórica e facer un "reseteo" máis unha "actualización de datos" para diferenciar democracia de dictadura e paseados de caídos. 

Nesta semana celebrouse o día do Pilar, a chamada festa nacional. As redes sociais enchéronse de mensaxes coma esta: "NON TEMOS NADA QUE CELEBRAR".

Estou convencido de que todos celebraríamos mellor ese día se tivesemos unha democracia realmente libre para elexir entre Monarquía ou República e os crimes do franquismo fosen condenados sen paliativos. Por todos, todos, todos, todos, todos e todos,... sin que falten os de sempre!!!

TEMOS QUE ROMPER CO SILENCIO.

Co corazón endurecido como unha pedra, Antonio Monroy adicoulle unhas emotivas palabras ao compañeiro da Comisión falecido o ano pasado, Ramón Pérez Dominguez.

Monroy condenou o silencio cómplice e repetiu varias veces a seguinte frase:

“ Non tivemos sorte cos políticos, Ramón“, "non tivemos sorte..."

Aquí podedes ver parte da intervención de Antonio Monroy, o pasado 3 de outubro:

TEMOS QUE QUE RECUPERAR A MEMORIA.

A Comisión pola Memoria e Dignidade do 36 en Mos, encabezada por Ana María Aller Gómez xunto a membros tan destacados coma Telmo Comesaña e Antonio Monroy (da Comisión pola Memoria de Vigo) teñen moita documentación daqueles que apareceron tirados nas cunetas da N-550 e outros lugares de Mos.

Os libros de pedra deste monumento representan a vida de cada un dos 30 homes e mulleres asasinados. No centro, unha figuración humana da sociedade retira eses libros tirados nun buraco (as cunetas) para poder recuperar a Memoria do 36.

Esa sociedade somos todos e coñecer a nosa historia, recuperala,...tamén é  traballo de todos.

Fotos e momentos da homenaxe deste ano, 8 de outubro.

Foto: Ana Aller Gómez adicando unhas palabras a Tomás (no centro da fotografía, sentado e con bastón) fillo de Ángel Matilde Miguélez, "O Cataplín" e Florentina Fernandez Alonso, veciños de Louredo cruelmente asasinados.

Foto: En primeiro plano os membros da "Comisión pola Memoria e Dignidade do 36", Telmo Comesaña, Antonio Monroy e Ana Aller Gómez aplaudindo ao gaiteiro, Bieito Lobariñas, tras interpretar o himno da República no acto.

Foto: Momento da intervención de Emilio Muíños, actualmente concelleiro PSOE de Mos.
A súa nai, Florentina Pumar (recentemente falecida), encargouse durante anos de repoñer as flores que os familiares deixaban no muro do cemiterio municipal. Esta e outras vivencias dos mosenses teñen que ser recuperadas para a memoria colectiva.

Foto: Membros de GañaMos Asemblea Veciñal presentes no acto.

Algúns muros de pedra de Mos conteñen outras partes desta historia e os penedos do Galleiro, que acubillaron aos fuxidos, tamén son testemuñas daqueles tempos.

Seguiremos falando.  

SEGUIREMOS FALANDO COAS PEDRAS (PERO MÁIS ALTO)

QUE PASOU NESTE ÚLTIMO ANO?

POR QUE CALARON AS PEDRAS?

Hai anos, cando estivemos a recoller a toponimia do monte da parroquia de Mós para poñer en marcha o que hoxe é o PR-G 67 (Sendeiro Histórico da Parroquia de Mos), descubrín por vez primeira "A Pedra que Fala". Os nosos informantes, con esa retranca galega que nos caracteriza, dixéronme:

Alí esta a Pedra que Fala... pero aghora xa non fala,... dende os tempos de Franco está calada... je, je, je,...

Pois algo parecido pasou desta volta con este blog que conversa coas pedras dende o ano 2011. Nos últimos tempos houbo quen quixo silenciar este traballo, atrancar ou entorpecer a súa chegada ao público, desprestixiar as opinións aquí verquidas,... Houbo quen por diferentes medios quixo e segue querendo silenciar a voz das pedras.

As verdades doen e os intereses económicos ou políticos aborrecen as voces verdadeiras. Esta lección foi aprendida dun dos mellores interlocutores que teñen as pedras neste país durante aquelas xornadas "Contra a Destrucción do Patrimonio Arqueolóxico" organizadas pola Asociación Cultural Festa da Prehistoria en 2011. Estou a falar de Antonio De la Peña Santos, arqueólogo conservador do Museo de Pontevedra. 

Daquela, para explicar o abandono que sufre o noso patrimonio arqueolóxico e os atrancos que temos os que tentamos conservalo e poñelo en valor o mestre falou:

"A información é poder. Quen ten a información ten o poder". Por iso os que teñen o poder sempre tratarán de ocultar a información ou utilizala no seu beneficio.

O máis triste é que teño comprobado que isto tamén lle pasa a outros que presumindo de demócratas tamén aspiran a ostentar o poder.

O caso é que as opinións sobre a homenaxe merecida a Óscar Pereiro ou ás alegacións presentadas ao PXOM de Mós molestaron moito aos CACIQUES de sempre pero tamén a outros CACIQUIÑOS (aspirantes a cacique) que todos xuntos se cren con máis dereito ca ninguén a decidir sobre o patrimonio cultural (arqueolóxico, etnográfico, etc,...) deste país.

NON SEÑORES, NON!. O PATRIMONIO É DE TODOS.

AS PEDRAS SEGUIRÁN FALANDO PARA DICIR A VERDADE

Proximamente falaremos desta agresión que sufriu a laxe das cruces.

Prestade atención ás próximas entradas,... comprenderedes o silencio deste último ano e por que, sen abandonar as conversas agradables, as mensaxes van ser máis duras,... como a pedra mesma.

Falaremos de abandono e agresións ao noso patrimonio, de pedras que falan dos tempos de Franco, de ataques ao oficio dos canteiros e da súa defensa,...

"amigo Sancho,... con la política hemos topado"